1. Tổng quan về sốt do Dengue virus
Dengue virus là virus do muỗi truyền, gồm có 4 type khác nhau: DEN 1, 2, 3, 4. Mỗi type Dengue virus có thể gây ra các mức độ biểu hiện lâm sàng khác nhau. Khi nhiễm Dengue virus cơ thể sinh ra các kháng thể đặc hiệu với từng type cụ thể, và kháng thể tồn tại suốt đời.
Sốt Dengue rất khó phân biệt với sốt do cúm, và với các tác nhân khác (sốt rét, sốt vàng, sốt do chikungunya virus), đặc biệt ở trong giai đoạn đầu. Do đó, xét nghiệm máu là phương pháp tin cậy, nhanh chóng để xác định nguyên nhân. Trong đó, phương pháp test nhanh được sử dụng như một xét nghiệm để kiểm tra sàng lọc sơ bộ ban đầu, hỗ trợ chẩn đoán nhiễm Dengue virus. Ngoài ra, các phương pháp ELISA, PCR có độ nhạy và độ đặc hiệu cao phương pháp test nhanh trong xét nghiệm Dengue virus.
2. Hướng dẫn biện luận xét nghiệm Dengue virus
2.1. Sốt Dengue nguyên phát (primary infection) – lần đầu nhiễm Dengue virus
- NS1 và RNA-PCR xuất hiện sớm nhất trong huyết thanh của người bệnh, có vai trò chẩn đoán sớm nhiễm Dengue virus. NS1 và PCR có thể xuất hiện trong 5 ngày đầu kể từ khi có triệu chứng sốt, một số trường hợp có thể tồn tại đến ngày thứ 9.
- Kháng thể IgM xuất hiện sớm ngay sau NS1, và cũng giảm nhanh chóng trong huyết thanh, chỉ có thể phát hiện trong giữa ngày 3 và ngày 7, sau đó nồng độ kháng thể giảm dần về mức xét nghiệm có thể không phát hiện được, vẫn tồn tại trong máu trong 30 – 60 ngày.
- Kháng thể IgG xuất hiện muộn hơn IgM, bắt đầu vào ngày thứ 7, đạt đỉnh sau 14 – 21 ngày và tồn tại suốt đời.
2.2. Sốt Dengue thứ phát (secondary infection) – tái nhiễm Dengue virus
- NS1 cũng xuất hiện sớm trong 5 ngày đầu kể từ khi có triệu chứng, sau đó giảm dần.
- Ở lần tái nhiễm thứ 2, kháng thể IgG xuất hiện sớm và xuất hiện trước IgM kể từ khi có triệu chứng. Cần chú ý rằng có “Khoảng trống chẩn đoán” thường rơi xung quanh ngày thứ 5, tức là với phương pháp xét nghiệm này không phát hiện ra NS1, hay kháng thể IgG, IgM. Do đó, nên lấy lại mẫu xét nghiệm lần hai sau 10 – 14 ngày khi nồng độ kháng thể bắt đầu đạt đỉnh.
Lê Văn Công
Tài liệu tham khảo:
1. Hướng dẫn sử dụng Onsite Dengue IgG/IgM/NS1Ag combo rapid test
2. Dr. Konstanze Stiba, Reliably recognizing dengue at any time, cập nhật ngày 28.07.2015, truy cập ngày 05.12.2022.
3. Dengue, Queensland Health Guidelines for Public Health Units, cập nhật tháng 01/2017, truy cập ngày 05.12.2022.
Địa chỉ mua sách của Labnotes123:https://labnotes123.wixsite.com/medical/shop